بررسی تنوع بیماریزایی در جمعیت قارچ rhizoctonia solani ، عامل بیماری سوختگی غلاف برنج در استان گیلان

قارچrhizoctonia solani ag-1 ia (تلئومورف thanatephorus cucumeris) عامل سوختگی غلاف، یکی از بیمارگرهای مهم برنج می باشد. با توجه به اهمیت بیماری و عدم وجود اطلاعات کافی از تنوع بیماریزایی جمعیت های این قارچ در ایران، 83 جدایه از مناطق مختلف برنجکاری استان گیلان جمع آوری و برای این منظور مورد مطالعه قرار گرفت. برای تعیین گروه آناستوموزی، همه جدایه های به دست آمده به همراه جدایه های استاندارد ag-1 ia، ag-1 ib، ag2-2 iiib و r. oryzae-sativae ag-bb، به کمک یک جفت آغازگر اختصاصی ag-1 ia، بررسی گردیدند. مطالعه رفتار بیماریزایی جدایه ها، در شرایط آزمایشگاهی روی برگ های جدا شده ارقام برنج خزر، تتپ (tetep)، هاشمی و ندا به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی انجام گرفت. در بررسی خصوصیات مورفولوژیکی، اکثر جدایه ها سرعت رشد رویشی بالایی داشته و تولید سختینه های فراوان، با شکل، اندازه و رنگ های مختلف روی محیط غذایی pda کردند. نتایج آزمون تعیین گروه آناستوموزی نشان داد که همه جدایه ها به جزء جدایه rs11، متعلق به گروه آناستوموزی ag-1 ia بوده و در تمام آنها یک قطعه باندی bp265 تکثیر شد. با توجه به نتایج حاصل از آزمون بیماریزایی، جدایه های مختلف از نظر بیماریزایی روی ارقام مورد آزمایش، تفاوت معنی داری نشان دادند (p<o.o1). جدایه های rs48 و rs25، به ترتیب قوی ترین و ضعیف ترین جدایه های مورد آزمایش روی ارقام میزبان بودند. بررسی گروه بندی حاصل از مقایسه میانگین و دندروگرام به دست آمده از تجزیه خوشه ای توسط نرم افزار ntsys-pc، مشخص کرد که جدایه ها دارای گروه بندی اختصاصی نسبت به ارقام میزبان می باشند، به طوریکه این جدایه ها از نظر بیماریزایی، روی ارقام خزر، تتپ، هاشمی و ندا به ترتیب به 8، 4، 5 و 5 گروه متفاوت تقسیم شدند. در ارزیابی واکنش ارقام نسبت به جدایه های مختلف، تفاوت معنی داری از لحاظ میزان بیماری بین ارقام مورد آزمایش مشاهده گردید (p<o.o1). در این بررسی، رقم خزر نسبت به بقیه ارقام، مقاوم تر و رقم تتپ جزء حساس ترین آنها بود. نتایج این تحقیق نشان داد که بین قطر پرگنه و قطر سختینه جدایه ها، همبستگی معنی دار و منفی و بین قطر سختینه و وزن سختینه آنها همبستگی معنی دار و مثبت وجود دارد، ولی همبستگی بین قطر پرگنه و وزن سختینه معنی دار نشد. رابطه آشکاری بین خصوصیات مورفولوژیکی، رفتار بیماریزایی و منطقه جغرافیایی دیده نشد.